Met de start van de Tour de France 2023 in Bilbao zal de sportwereld komende zomer met veel interesse kijken naar het Baskenland. De wielerliefhebbers krijgen met de Ronde van het Baskenland al een vermakelijk voorproefje op dat Grand Départ. Jonas Vingegaard is de grote favoriet, maar de kopman van Jumbo-Visma gaat het zeker niet cadeau krijgen in Itzulia. We blikken bij WielerFlits vooruit op deze WorldTour-ronde.

Historie

De eerste zeven Itzulia’s vonden plaats tussen 1924 en 1930. Opvallend is dat pas de zevende editie een Spaanse winnaar opleverde. De eerste zes werden door West-Europeanen gewonnen. Fransman Francis Pélissier was de eerste.

In 1930 was het aan Mariano Cañardo om als eerste Spanjaard de etappekoers te winnen. De volgende editie vond plaats in 1935, toen de Italiaanse wielerlegende Gino Bartali won. De daaropvolgende jaren vond de koers niet plaats vanwege de Spaanse Burgeroorlog.

Het duurde lang voordat de Ronde van het Baskenland zoals we die nu kennen weer op de kalender stond. De eerste editie van deze ‘nieuwe’ ronde werd in 1969 afgewerkt. Net als in de eerste editie in 1924 won er een Fransman, ditmaal was het Jacques Anquetil.

Het podium van 2021, toen Pogačar ‘gevangen’ werd door Roglič en Vingegaard  – foto: Cor Vos

In de edities die daarop volgden stonden er veel grote namen op het eindpodium. Coureurs als Luis Ocaña, Sean Kelly, Stephen Roche, Tony Rominger en Alex Zülle sieren de erelijst van de Baskische meerdaagse.

Auguste Verdyck bezorgde de Belgen de eerste overwinning in 1925. Maurice De Waele (1928 en 1929) trad in zijn voetsporen en is nog altijd de laatste Belgische eindwinnaar van de Ronde van het Baskenland. De enige Nederlandse eindoverwinning staat op naam van Erik Breukink, die in 1988 door twee etappezeges op de slotdag de koers op zijn naam wist te schrijven.

Alberto Contador (2008, 2009, 2014, 2016) en José Antonio González (1972, 1975, 1977, 1978) zijn met elk vier eindzeges gedeeld recordhouder van de Itzulia. Tony Rominger, in de jaren ’90, en Sean Kelly, in de jaren ’80, volgen met elk drie eindoverwinningen. De meest recente renner met twee eindzeges is Primož Roglič, die in 2018 en 2021 won.

Laatste tien winnaars Ronde van het Baskenland
2022: Daniel Felipe Martinez
2021: Primož Roglič
2020: Niet verreden vanwege de coronacrisis
2019:  Ion Izagirre
2018:  Primož Roglič
2017:  Alejandro Valverde
2016:  Alberto Contador
2015:  Joaquim Rodríguez
2014:  Alberto Contador
2013:  Nairo Quintana

Laatste editie

Primož Roglič droeg de eerste vier etappes de leiderstrui in het Baskenland, nadat hij de openingstijdrit wist te winnen voor Remco Evenepoel en Rémi Cavagna. Julian Alaphilippe, Pello Bilbao en Daniel Felipe Martinez wonnen de lastige etappes daarna, maar grote verschillen bleven uit in het klassement.

Alaphilippe, Evenepoel en Roglič kleurden de editie van 2022 – foto: Cor Vos

De vijfde etappe naar Mallabia werd gewonnen door vroege vluchter Carlos Rodriguez, terwijl achter hem Evenepoel het klassement op zijn kop zette. Hij wist derde te worden in de rit, zette Roglič op meer dan een minuut en veroverde de leiderstrui op de voorlaatste dag.

Met twee seconden voorsprong op Daniel Felipe Martinez begon Evenepoel aan de gevaarlijke slotrit naar Arrate. Ion Izagirre greep de ritzege van een kleine kopgroep, waar Martinez wel in zat, maar Evenepoel niet. De Belg kraakte na een loodzware en attractieve koers op de slotklim. Martinez hield stand, zag Izagirre de rit winnen en trok zelf de eindzege over de streep.

• 

  9 apr

  Lees ook Ion Izagirre wint krankzinnige slotrit Baskenland, Martínez eindwinnaar

  9 apr

  143

Eindklassement Ronde van het Baskenland 2022
1. Daniel Felipe Martinez (INEOS Grenadiers) in 21u59m36s
2. Ion Izagirre (Cofidis) op 11s
3. Aleksandr Vlasov (BORA-hansgrohe) op 16s
4. Remco Evenepoel (Quick-Step-Alpha Vinyl) op 21s
5. Pello Bilbao (Bahrain Victorious) op 32s

Parcours

Wat meteen opvalt: er zit dit jaar geen tijdrit in het parcours van de Ronde van het Baskenland. In het verleden opteerde de organisatie vaak voor een wat langere tijdrit in het slotweekend, of voor een korte proloog of openingstijdrit. Zo kregen de renners vorig jaar op de eerste dag nog een tijdrit van 7,5 kilometer voor de wielen geschoven.

Dit jaar dus geen chrono, maar wel traditioneel lastige etappes. De eerste etappe lijkt het meest geschikt voor de snelle mannen, terwijl in de andere etappes de heuvelspecialisten en klimmers aan hun trekken komen. Wat ook in het oog springt, is dat alleen de derde rit naar Villabona een aankomst bergop is. Dat betekent dat de favorieten niet kunnen wachten op een laatste eindschot bergop, maar vroeg de koers moeten maken.

In totaal rijden de renners 992 kilometer, verdeeld over zes dagen. De langste etappe is 193,8 kilometer op de tweede dag, terwijl de slotrit naar Eibar de kortste is met 137,8 kilometer.

Maandag 3 april, Etappe 1: Vitoria-Gasteiz – Labastia (165,4 km)

De eerste etappe van de Ronde van het Baskenland speelt zich af tussen Vitoria-Gasteiz en Labastida en kent, zeker voor Baskische begrippen, niet al te veel hoogtemeters. De rappe mannen die het aandurven om aan de start te verschijnen, zullen deze etappe zeker aankruisen.

De enige officiële klim ligt al na een dertigtal kilometer, dat is de Opakua (7,1 km aan 5,8%). In het restant van de rit gaat het constant op en af. Voor de sprinters is het wel opletten, want de laatste kilometers naar Labastida zijn niet geheel vlak. In de slotkilometer zit nog een strook van 8% en nog een strook van 6% vlak voor de meet.

Start: 13.00 uur
Finish: tussen 17.15 en 17.45 uur

Dinsdag 4 april, Etappe 2: Viana – Leitza (193,8 km)

Rit twee van de Ronde van het Baskenland brengt de renners  van Viana naar Leitza en is al een stuk lastiger met in de finale de beklimming naar Arkiskil (11 km aan 3,2%), met de top op goed vijf kilometer van de finish.

De meeste hoogtemeters zitten verstopt in het tweede deel van het parcours. De finale begint al op pakweg 70 kilometer van de meet, als in een tijdsbestek van 25 kilometer drie beklimmingen liggen: de Uitzi (5,6 km aan 4,2%), de Arkisil van de andere kant (4,5 km aan 5,1%) en de steile Saldias (2,3 km aan 9,2%).

Start: 12.30 uur
Finish: tussen 17.15 en 17.45 uur

Woensdag 5 april, Etappe 3: Errenteria – Amasa-Villabona (153,9 km)

Op weg naar Villabona wacht er een etappe over meerdere korte en vooral steile hellingen, wat voor een explosief koersverloop kan zorgen. De openingsfase voert de renners langs de kust, maar na de Meagas (2,9 km aan 4,1%) gaat het het binnenland in. Daar ligt halverwege de rit de lange Andazarrate (5,8 km aan 3,8%).

Na 92 kilometer passeren de renners al finishplaats Villabona, waarna een los gereden wordt ten zuiden van deze gemeente met ongeveer 6.000 inwoners. Daar volgen de klimmetjes elkaar rap op. We tellen zeven beklimmingen, die niet allemaal gecategoriseerd zijn. De renners beklimmen twee keer de Altzo (eerst 1,3 km aan 8,7%, dan 1,7 km aan 7%) en een keer de de Orendain (2,8 km aan 7,3%).

In de laatste twintig kilometer liggen dan nog vier pittige heuveltjes. Op de voorlaatste zijn bonificatieseconden te rapen, en dat is vijf kilometer voor de finish op een steile slotklim in Villabona zelf. Steil? Wat heet, de slotkilometer loopt aan 11,7% en is in twee trappen op te delen. Eerst een van ongeveer 500 meter aan 9,5% en vervolgens een laatste kick aan 12,5% met een strook tot 26%!

Start: 13.05 uur
Finish: tussen 17.15 en 17.45 uur

Donderdag 6 april, Etappe 4: Santurtzi – Santurtzi (175,7 km)

In de vierde etappe zal het aankomen op de klim naar La Asturiana (7,4 km aan 6,5%) in volle finale. Havenstad Santurtzi is dé zeehaven van Bilbao en op deze donderdag de start- en finishplaats van een heuveletappe. Onderweg liggen vier officiële beklimmingen die opgezocht worden in de binnenlanden ten zuiden van Bilbao.

De eerste drie klimmetjes zijn kort en steil, maar liggen in de eerste honderd kilometer van de etappe. De blik zal dus vooral gericht zijn op de laatste klim naar La Asturiana, die op een kleine 25 kilometer van de finish begint. De top van deze 7,4 kilometer lange col ligt op 15 kilometer van de meet. Na een afdaling ligt de finish in Santurtzi.

Start: 12.50 uur
Finish: tussen 17.15 en 17.45 uur

Vrijdag 7 april, Etappe 5: Amorebieta-Etxano – Amorebieta-Etxano (165,9 km)

In de voorlaatste rit trekken de coureurs opnieuw over de nodige Baskische kuitenbijters. Meteen na de start is daar al de Monte Kalbo (2,9 km aan 7,3%) waar verschillen gemaakt kunnen worden. Vervolgens wachten de Natxitua (2,5 km aan 8%) en de Paresi (4,3 km aan 7,7%) rond kilometerpaal 50 en 100. Daartussen ligt nog een ongecategoriseerde klim naar Ereño.

Na de Paresi-klim is het opletten geblazen voor de klimmers. Het gaat vanaf dan continu op en af. Naast twee tussensprints zijn op de Belarrinaga (2 km aan 6,7%) nog bergpunten te verdienen. De finale richting Amorebieta-Etxano, even ten oosten van Bilbao, is gevaarlijk.

Er wordt een lokale ronde gereden van 18 kilometer met daarin drie venijnige muren. De eerste is 900 meter aan 9,1%, gevolgd door ene heuvel van 600 meter aan 9,6% en de laatste van 1 kilometer aan 7%. De laatste drie kilometer gaan volledig in dalende lijn, dus daarvoor zal het verschil gemaakt moeten worden.

Start: 13.05 uur
Finish: tussen 17.15 en 17.45 uur

Zaterdag 8 april, Etappe 6: Eibar – Eibar (137,8 km)

Als afsluiter heeft de organisatie op de slotdag nog wat in petto voor de renners. In de allesbeslissende bergrit naar Eibar zal het klassement definitief worden vormgegeven. Normaal kiest men voor een lastige bergrit met aankomst op de flanken van de beklimming naar het heiligdom van Arrate, maar de organisatie heeft nu een alternatieve route uitgestippeld naar Eibar.

Een kritiek punt op het parcours is de bijzonder lastige Krabelin (5 km aan 9,6%), met een maximale stijging van 17%, halverwege de rit. Daarvoor liggen nog de Elkorrieta (2,6 km aan 6,7%) en de Azurki (5,1 km aan 7,4%) in het eerste koersuur.

De finale start vervolgens op ruim 40 kilometer van de finish met de Trabakua (3,3 km aan 7,1%), gevolgd door de Izua (4,1 km aan 9,2%) en de Urkaregi (5 km aan 4,8%). De top van die laatste klim ligt op 12 kilometer van de meet. Na een afdaling loopt het de laatste kilometers nog vies omhoog naar Eibar.

Start: 13.50 uur
Finish: tussen 17.20 en 17.40 uur

Favorieten

De titelverdediger is er ook dit jaar weer bij. Daniel Felipe Martínez draagt namens INEOS Grenadiers het rugnummer 1 in de Ronde van het Baskenland. De Colombiaan won eerder dit jaar al de Volta ao Algarve, maar kon in Parijs-Nice dan weer geen potten breken. In aanloop naar de heuvelklassiekers en de Tour de France zal hij zich wel graag willen meten in het Baskenland.

INEOS Grenadiers heeft met Egan Bernal en Carlos Rodriguez twee andere ijzers in het vuur. Bernal keert terug in koers nadat hij in de Ronde van Catalonië letterlijk uitviel. Er werden geen breuken vastgesteld, maar de vraag is of hij voldoende hersteld is om een rol te spelen in het klassement. Rodriguez brak zijn sleutelbeen in Strade Bianche en keert in Baskenland terug in koers. Dit voorjaar werd hij nog vierde in de Ruta del Sol.

Jonas Vingegaard – foto: Cor Vos

Jumbo-Visma zal de titel in de Ronde van het Baskenland willen heroveren van Martínez. Het is aan Jonas Vingegaard om in de voetsporen te treden van zijn ploegmaat Primož Roglič. De Deense klimmer is als Tour de France-winnaar de grote favoriet, zeker bij afwezigheid van Tadej Pogačar, Remco Evenepoel en Roglič. Vingegaard mag aantonen dat hij na Parijs-Nice, waar hij derde werd in het eindklassement, de benodigde stappen heeft gezet richting zijn Tourvorm.

Aan klimmers geen gebrek in de ondersteuning van Vingegaard. Tom Gloag, Steven Kruijswijk, Sam Oomen en Attila Valter moeten in de zware etappes lang bij de kopman kunnen blijven. Rohan Dennis en Gijs Leemreize lijken de aangewezen personen om het peloton te controleren namens Jumbo-Visma.

Over Parijs-Nice gesproken, daar was David Gaudu een klasse beter dan Vingegaard. De Franse kopman van Groupama-FDJ krijgt in Baskenland een parcours op zijn maat voorgeschoteld. Als ook hij verbeterd is ten opzichte van De Koers naar de Zon, dan is hij de grootste uitdager van de Jumbo-Visma-kopman. Gaudu wist Pogačar een paar keer het vuur na aan de schenen te leggen in Parijs-Nice, wat hem vertrouwen moet hebben gegeven richting een wedstrijd als de Ronde van het Baskenland en richting de Tour de France.

David Gaudu – foto: Cor Vos

BORA-hansgrohe komt met twee sterke klimmers naar het Baskenland. Sergio Higuita won vorig jaar de Ronde van Catalonië en was begin dit jaar derde in de Vuelta a San Juan, maar kon in bijvoorbeeld de Volta ao Algarve geen indruk maken. Dat er geen tijdrit in deze rittenkoers zit, is in zijn voordeel. Ook Emanuel Buchmann moet zich bergop kunnen tonen. Hij werd eind februari negende in de UAE Tour.

Ion Izagirre wist vorig jaar namens Cofidis tweede te worden in ‘zijn’ Ronde van het Baskenland. De ervaren klimmer doet ook dit seizoen mee, maar over zijn vorm tasten we in het duister. In Parijs-Nice (21ste) kon hij geen potten breken en ook zijn ploegmaats José Herrada en Rémy Rochas wisten nog niet te imponeren. Toch moet in Itzulia altijd rekening gehouden worden met Izagirre, die in 2019 nog won namens Astana en ook al drie keer derde was in het eindklassement.

Bij EF Education-EasyPost zit de schwung er goed in dit seizoen. Aan olympisch kampioen Richard Carapaz om dat om te zetten in klinkende munt in de Ronde van het Baskenland. De nationale kampioen van Ecuador maakte zijn Europese seizoensdebuut redelijk onzichtbaar in de Ronde van Catalonië met een 51ste plaats. De beste EF-renner daar was Rigoberto Urán op een tiende plaats, terwijl Esteban Chaves elfde werd in Catalonië. Zij staan alle drie aan het vertrek in Baskenland en kunnen tactisch dat overtal gaan gebruiken.

Simon Yates – foto: Cor Vos

Simon Yates is de vooruitgeschoven man bij Jayco AlUla. De volledige Australische ploeg zal in dienst staan van de Brit, die voor het eerst sinds 2017 weer eens zal rijden in de Ronde van het Baskenland. Zijn beste uitslag in deze ronde behaalde Yates in 2015, toen hij vijfde werd. De recente vorm van Yates is goed. Begin maart werd hij vierde in Parijs-Nice en zat hij niet ver achter het niveau van Vingegaard en Gaudu, twee renners die hij ook in het Baskenland gaat tegenkomen.

Met Brandon McNulty, Marc Soler en Davide Formolo heeft de Emiraten-ploeg meerdere ijzers in het vuur. Samen met ploeggenoot João Almeida wist Soler in de Ronde van Catalonië naar een top-4-notering te rijden. Lukt het de Spanjaard ook in het Baskenland om een hoofdrol te spelen? Aanvankelijk stond ook Adam Yates op de voorlopige lijst, maar hij doet niet mee.

Dé Spaanse ploeg is natuurlijk Movistar, dat met Enric Mas en Ruben Guerreiro naar de Ronde van het Baskenland afreist. Mas werd dit jaar vijfde in de Ruta del Sol en zesde in Tirreno-Adriatico. Bergop behoort hij echter tot de betere klimmers van het peloton, dus in het noorden van Spanje kan hij zich uitleven. Guerreiro won al de Saudi Tour en was derde in O Gran Camiño, maar hij lijkt vooral een extra troef te zijn voor Movistar mocht er iets met Mas gebeuren.

Pello Bilbao – foto: Cor Vos

Meer Spaanse kanshebbers rijden rond bij Bahrain Victorious, waar Mikel Landa en Pello Bilbao de kopmannen zijn. Landa is de constantheid zelve, met onder meer een tweede plek in de Ruta del Sol, een zevende plaats in Tirreno-Adriatico en onlangs een vijfde stek in de Ronde van Catalonië. Winnen lijkt altijd een stap te ver voor Landa. Bilbao is dan weer een afmaker, die in ‘zijn’ Baskenland een parcours op maat vindt. Hij was al derde in de Tour Down Under en vierde in Valencia en de UAE Tour. Samen met Landa kan hij een tactisch spel gaan spelen.

Dan zijn er nog meerdere ploegen met twee of meer sterke klimmers, die een bijrol – of een hoofdrol – kunnen spelen in het klassement. Denk aan Rui Costa, Rein Taaramäe, Kobe Goossens (Intermarché-Circus-Wanty), Andreas Leknessund, Harm Vanhoucke (beiden Team DSM), Fausto Masnada, Andrea Bagioli, Mauro Schmid (Soudal Quick-Step), Mattias Skjelmose, Juan Pedro López (Trek-Segafredo), Pierre Latour en Steff Cras (TotalEnergies). Bij Alpecin-Deceuninck is Quinten Hermans een interessante renner om in de gaten te houden.

Het complete deelnemersveld voor de Ronde van het Baskenland is nog niet bekend. Daarom kan het favorietendeel nog worden aangevuld.

Sprinters

Ide Schelling sprintte in Catalonië vaak mee – foto: Cor Vos

Vooral de eerste etappe lijkt geschikt voor de, weinige, rappe mannen die in het peloton van de Ronde van het Baskenland rijden. Dan denken we vooral aan heuvelspecialisten met een sterk eindschot, zoals Ethan Hayter (INEOS Grenadiers), Diego Ulissi (UAE Emirates), Alex Aranburu (Movistar) of Ide Schelling (BORA-hansgrohe).

Zij zullen het dan opnemen tegen renners als Jon Aberasturi (Trek-Segafredo), Quinten Hermans (Alpecin-Deceuninck), Andrea Vendrame (AG2R Citroën), Orluis Aular (Caja Rural-Seguros RGA) of de tweede rappe man van Movistar: Gonzalo Serrano. Van de klassementsrenners lijken Pello Bilbao en Mattias Skjelmose tot de snelsten te behoren.

Favorieten volgens WielerFlits
**** Jonas Vingegaard
*** David Gaudu, Simon Yates
** Pello Bilbao, Enric Mas, Daniel Felipe Martínez
* Mikel Landa, Ion Izagirre, Marc Soler, Richard Carapaz

Website organisatie
Deelnemerslijst (WielerFlits)

Weer en TV

Het belooft goed weer te worden voor de renners in het Baskenland. Aan het begin van de week is de maximale temperatuur nog 15 graden Celsius, maar richting het slotweekend loopt dat al op tot 22 graden. Het blijft grotendeels droog, verwacht Weeronline, en soms breekt de zon door de wolken heen. De wind komt in de eerste dagen met windkracht 4 uit het noorden.

De uitzendrechten voor de Ronde van het Baskenland zijn in handen van Eurosport. De koers is elke dag vanaf 15.30 uur live te zien op Eurosport 1 en via de online kanalen van Eurosport.nl, Discovery+ en GCN+. Bekijk de exacte uitzendtijden ook in onze tv-gids Wielrennen op TV.