Fietstoerisme 
Materiaalzone 
Project Amani wil wielercultuur creëren in Oost-Afrika: “Kampioenen komen niet uit het niets”
Ride Biniyam Girmay (21) werd zondag de eerste zwarte Afrikaan die met Gent-Wevelgem een grote Belgische voorjaarsklassieker wist te winnen. In september schreef hij ook al historie op het WK wielrennen. In de wegwedstrijd voor de beloften veroverde hij daar zilver, ook als eerste zwarte Afrikaan. Datzelfde WK wielrennen werd afgelopen jaar voor de editie van 2025 toegewezen aan Rwanda, waar de befaamde Muur van Kigali het orgelpunt van een revolutie moet vormen. “Dat er slechts vijf tot tien zwarte Afrikanen het als prof gemaakt hebben op een continent dat 1,2 miljard inwoners heeft, geeft exact de situatie weer”, zegt Mikel Delegrange. Met Team Amani wil hij dat doorbreken door kansen te creëren in Kenia, Oeganda en Rwanda.
Wie denkt dat Team Amani een wielerploeg is, heeft het goed mis. Het is een project die meer Afrikanen kansen moet bieden om hun talenten te etaleren. Drijvende kracht achter het initiatief is Mikel Delagrange. De in Miami geboren Amerikaan (39) was tot november 2021 advocaat bij het Internationaal Strafhof in Den Haag. Hij werkte met slachtoffers van bloedbaden. Als fervent fietser zette hij samen met Nick Bons en Eric Schulte wielercafé Lola Bikes & Coffee voort in de Hofstad. Sinds kort woont hij in Zwitserland, van waaruit hij het project regelt. Met de KNWU en BBB Cycling zijn er meer Nederlandse partners aan boord.
Cultuurverandering bewerkstelligen
Delagrange werkte als advocaat in Oost-Afrika. Hij ontdekte hoe mooi de regio was, maar dat locals geen kans hebben om een wielertoekomst op te bouwen. “Het zaadje dat wij met Team Amani willen planten is het doorbreken van het machtsverschil. Waar deze jongens om smeken, is simpel: toegang tot onze sport. De kosten om aan wielrennen te doen, zijn exorbitant. Een goede racefiets aanschaffen is voor 99,9% van de Afrikaanse populatie niet mogelijk. Dat maakt dat het wielrennen mondiaal gezien slechts een regionale sport is. Kijk nu naar het WK. In al die jaren, kwamen slechts drie mannelijke winnaars niet uit Europa.”
Mikel Delagrange werkte veel in deze Afrikaanse regio – foto: Lian van Leeuwen
Om die doorbraak te forceren, moet er wel iets veranderen in Oost-Afrika. Hét aspect dat zo moeilijk aan verandering onderhevig is: cultuur. “Dat begint aan de onderkant. Ook al heeft de KNWU geen geld, dan nog is er in Nederland een wielercultuur. Recreanten fietsen en kijken naar koersen, hun kinderen organiseren daarna onderling wedstrijdjes op de dijk. Dat is er in Afrika niet. Maar als de kleding en producten die onze renners dragen en gebruiken, voor iedereen te koop zijn in de winkels die onze eigen renners er bijvoorbeeld als parttime job naast doen, voedt die eigen cultuur en economie zich. Dat moet zich normaliseren.”
Onder het project vallen twee wielerclubs in Kenia en eentje uit respectievelijk Oeganda en Rwanda. “Wij hebben nu een platform gecreëerd om aan de wereld te laten zien welke toffe dingen zij doen, om hun atleten in de schijnwerpers te zetten en middelen naar hen toe te trekken, zodat zij op die manier hun eigen doelen kunnen behalen. Maar tijdens het project kwamen we erachter dat de kracht van hen niet op het wegwielrennen ligt, maar op de offroad-onderdelen. De verklaring daarvoor is simpel: de infrastructuur en de wegen in Afrika, dwingen de renners om onverharde wegen en mountainbike-tracks op te zoeken.”
Focus verleggen van de weg naar gravelen
Koersen in Europa was ook een van de speerpunten, maar toen brak ook corona nog eens uit. Onder het mom van if you are backed against the wall, break the damn wall down, besloten Delagrange en co de Migration Gravel Race te organiseren. Deelnemers: onder meer Laurens ten Dam en Ian Boswell. “Het eerste wat ik tegen hen zei: ‘Waag het niet! Als je iets voor dit project wilt doen, go your f*cking hardest. Je beledigt ons als je het niet doet en je bewijst ons een slechte dienst’. Als ze ons compleet zouden kapotrijden: prima. Zo niet, dan wisten we wat voor atleten we in huis hadden. Daarnaast konden we de westerse renners laten zien dat hun vooroordeel over Afrika niet juist is. Kill two birds with one stone.”
Oost-Afrika is gravel heaven – foto: Lian van Leeuwen
“We ontdekten dat vooral de Kenianen echt competitief waren in gravelwedstrijden”, gaat Delagrange verder. “Dus hebben we nu een team samengebracht met de beste twee renners van iedere wielerclub, die we over de wereld willen laten gaan om mee te doen aan gravelraces. Iedere renner heeft een programma samengesteld die past binnen zijn mogelijkheden. Maar we doen alleen mee aan wedstrijden waarin ze kunnen presteren. Ik ben klaar met de koersen waar een zwarte renner pelotonvulling is en enkel interessant is voor de media omdat hij anders is. We willen alleen het nieuws halen door onze prestaties.”
Alleen dan is er volgens hem een cultuurverandering mogelijk. “Waarom zou je de eerste zwarte renner in de Ronde van Vlaanderen willen zijn? Wat je daarmee doet: als je een renner aan het vertrek brengt die daar niet klaar voor is, dan leeft het Europese peloton nog steeds in de perceptie dát die renners er niet klaar voor zijn. That is the last damn thing you want to do. Ik wil dat we die mindset herzien. Wegwielrennen laten we met Team Amani daarom nu ook los. We willen een ‘Mathieu van der Poel- of Tom Pidcock-achterdeur’ creëren. Laat de Afrikanen koersen rijden waarin ze zich thuis voelen en dan doorgroeien.”
Denken in oplossingen
De 33-jarige Suleman Kangangi uit Kenia coördineert Team Amani in Oost-Afrika. Hij kwam van 2017 tot en met 2020 uit voor het Duitse Continental-team Bike Aid. Inmiddels is hij ook global ambassador van fietsfabrikant Giant. Hij leeft van het wielrennen en hij werd na Ten Dam tweede in de Migration Gravel Race en lag lang op podiumkoers in de Europese ultra endurance race Badlands. Komend jaar organiseren hij en Delagrange nog een gravelkoers: de Evolution Gravel Race. Samen met Kenneth Karaya (25, Kenia) en mountainbiker Jordan Schleck (19, Oeganda) geldt de Keniaan Kangangi als beste renner van het Amani-project.
Suleman Kangangi bergt zijn WorldTour-droom op en wil nu gravelpro worden – foto: Lian van Leeuwen
Sule– zoals Delagrange zijn vriend liefkozend noemt – doet zijn verhaal vanuit het dorp Iten. Een bedevaartsoord voor de Keniaanse hardloopindustrie, vanwege de hoogte (2400 meter boven zeeniveau), de schone lucht en het gelijkmatige klimaat. Omdat het dorp een ideale trainingsplek is, startte de Nederlands-Keniaanse marathonloopster Lornah Kiplagat er met haar man het High Altitude Training Centre. “Het is het Mekka voor hardlopers”, lacht Kangangi, die zelf dertig kilometer verderop woont. “Ik droomde altijd van de WorldTour, maar nu is het mijn doel om me te meten met de toppers in de gravelscene”, vertelt hij.
“Het grootste probleem voor ons Afrikanen, is om te koersen”, zegt Kangangi over hoe het Amani-initiatief lokaal reilt en zeilt. “Wij hebben een visa nodig om het land uit te kunnen en normaal duurt dat hier soms wel twee weken. Mikel heeft dat met zijn ervaring als advocaat benut in Project Amani, dat gaat nu gemakkelijker. Het is ook belangrijk dat we hier koersen kunnen organiseren, omdat dit laagdrempeliger is voor ons dan het reizen naar een koers of gravelwedstrijd in Europa. We richten ons daarom ook op het gravel circuit. Hiervoor hoeven we niet een team van acht renners op poten te zetten én kunnen we individueel presteren.”
Kangangi en Delagrange helpen de nieuwe generatie
Kangangi was als semi-prof in Europa een voorbeeld voor veel Keniaanse wielrenners. Ze vroegen hem om allerhande advies. Nu hij 33 jaar is, wil hij ook zijn steentje bijdragen aan talentontwikkeling. “Iedere club heeft hier zijn eigen problemen. De ene heeft geen fietsen, de andere geen helmen. Na mijn trainingen onderhoud ik contact met de renners en trainers van de clubs, om te vragen wat zij nodig hebben. Dat laat ik dan aan Mikel weten, zodat de clubs kunnen blijven fietsen. Zo reden we al met oude helmen van Jumbo-Visma. Ook hopen we rond de Migration Gravel Race de komende jaren een wielerkalender op te bouwen.”
Ook dat is Afrika: fietsen tussen de wilde dieren – foto: Lian van Leeuwen
Dat heet de Migration Gravel Series. “Ooit zou ikzelf mijn eigen opleidingsteam willen hebben, hopelijk zorgt het Amani Project dat meer Afrikanen op de fiets stappen”, droomt Kangangi. “Want dat is het grootste probleem: de Afrikaanse talentvijver is maar klein. Die moet groter, om zo de crème de le crème eruit te vissen. Daarom organiseren we nu Black Mamba-races op scholen. Dat is op fietsen die men normaal gebruikt om producten mee te verplaatsen. Daar proberen we het ruwe talent te ontdekken voor de toekomst. En dat moet er zijn, want Oost-Afrikanen zijn gemaakt voor duursporten. Er is meer dan hardlopen.”
Delagrange hoopt met Team Amani het pad voor later te effenen. “Laat deze renners rijden met hetzelfde materiaal, met dezelfde voeding en hetzelfde trainingsregime. In West-Europa en Nederland in het bijzonder, kan een talent zich zorgeloos focussen op ontwikkeling. Je familie helpt je en de autoriteiten steunen je, vaak zelfs financieel. Dat is een privilege. In Oost-Afrika is er daar níets van aan. Daarom gaan wij dit jaar passende salarissen aan onze renners bieden, zodat zij zich alleen maar hoeven te concentreren op het presteren. Het enige waar het ons met Project Amani omdraait is om een level playing field te creëren.”
Dat vraagt om een lange adem, want die ommekeer in cultuur gaat veel tijd en energie kosten. “Team Amani is een experiment. Ik beloof niets. Maar wie niet waagt, die niet wint. We gaan koersen als Cape Epic, Unbound Gravel (voorheen Dirty Kanza, red.) en Badlands Ultra Gravel rijden, maar we gaan ook zelf meer koersen organiseren in Kenia, Oeganda en Rwanda. In oktober 2022 vindt onze een derde wedstrijd plaats, een eendagskoers op de weg. We are going to close the capitalcity of Nairobi down! Voor een wielerkoers. In Afrika. Een profkoers, met daar omheen allerlei activiteiten voor 10.000 recreanten. We hopen op een aantal grote namen, zodat we aan de Kenianen kunnen laten zien wat normale mensen op een fiets kunnen doen. Als bakermat. Team Amani is more than just winning bike races.”
Met de steun van BBB Cycling
Met BBB Cycling is aan Project Amani ook een grote Nederlandse sponsor verbonden. Brand Manager Aster Cheng legt uit waarom. “Onze collega Sebastiaan woont in Den Haag en komt regelmatig bij Lola Bikes & Coffee. Hij vertelde ons over The Migration Gravel Race die georganiseerd wordt door Lola en het Amani Project. Wij waren super enthousiast over het evenement en voornamelijk gecharmeerd van het initiatief!”
Nick Sewe sleutelt met BBB-gereedschap – foto: Davy Ngigi
Al vrij snel zat Cheng om tafel met initiatiefnemer Mikel Delagrange. “Samen met Mikel zijn we gaan kijken waar een match tussen BBB Cycling en Project Amani zou kunnen zijn”, legt ze uit. “Omdat wij een breed portfolio hebben aan producten, konden we gemakkelijk iets vinden waarbij zij hulp kunnen gebruiken. Naast een financiële bijdrage ondersteunen wij het Amani Project dus met gereedschap, onderdelen en accessoires voor alle rijders, vier clubhuizen en de toegewijde Amani-mechanieker Nixon Sewe.”
“Wij zijn een groot voorstander van het inclusiever maken van de sport en zijn daarom super blij dat we hierin een steentje bij kunnen dragen”, klinkt het bij Cheng vanuit BBB Cycling. “Het is natuurlijk te gek voor woorden dat er nog zo weinig Afrikaanse wielrenners in het profpeloton te zien zijn. Wij zien dat graag veranderen. Naast het initiatief zijn we ook bezig met het opzetten van een distributeurschap in Kenia, zodat we onze producten toegankelijk kunnen maken voor iedereen in Oost Afrika.”
Ten Dam en Dekker schitteren in Migration Gravel Race
Omdat Team Amani niet naar Europa kon afreizen, besloten Delagrange en Kangangi dus zelf om de renners dan maar naar Kenia te halen. Met behulp van Team Amani organiseerden zij in juni 2021 de Migration Gravel Race. Ze strikten onder meer Laurens ten Dam, Thomas Dekker en Ian Boswell, die er voor Wahoo de mini-docu Fursa opnamen. Boswell had kort daarvoor Unbound Gravel – de grootste gravelwedstrijd ter wereld – gewonnen, door in een sprint met twee Ten Dam te verslaan. “In het gravel-circuit zijn er nog geen klassiekers”, legt de Noord-Hollander uit. “De belangrijkste wedstrijden zijn die waar de toppers starten.”
“Als je dus de nummers één en twee van Unbound aan het vertrek hebt, dan is het een grote wedstrijd”, gaat Ten Dam verder. “We hadden al ruim van tevoren besloten dat we zouden meedoen, ook al zou het ons veel geld gaan kosten. Dan hadden we in ieder geval het vette avontuur gedaan. De Migration Gravel Race bestond uit vier etappes in het Maasai Mara Park, bovenin Kenia. Dat paste precies in ons straatje. Lachlan Morton en Mitchell Docker zouden eerst ook meedoen, samen met nog twee renners van EF Education First-Nippo. Vanwege het corona-verhaal in Kenia hebben ze daar uiteindelijk een streep doorgezet.”
Dekker en Ten Dam na een van de etappes in de Migration Gravel Race – foto: Lian van Leeuwen
Ten Dam zegevierde uiteindelijk in de vierdaagse gravelkoers over 650 kilometer en met meer dan 8000 hoogtemeters. “Samen met alle Kenianen, hebben we er denk ik een heel mooie wedstrijd van gemaakt. Ik kijk er met veel plezier op terug. Je rijdt van tentenkamp naar tentenkamp; op de tweede avond zag je de hyena’s gewoon om het kamp lopen. We moesten het ook echt doen met wat we hadden. Eten en koffie maken duurde uren. En als wij als eersten aankwamen, lagen wij met de Keniaanse renners onder een boom te wachten op de kampbouwers. We hebben echt gelachen en vrienden voor het leven gemaakt.”
Zo deed ook Tom Oosterdijk mee, boezemvriend van Ide Schelling en bekend van de tv-serie Kamp Van Koningsbrugge. “Het was echt een dierbare week, echt het avontuurtje van het jaar”, lacht Ten Dam. “De organisatie was top. Echt knap, want midden in de bergen heb je geen elektriciteit of niets. Als we ’s avonds wilden eten, moesten we ’s middags al vuur maken. Om te douchen moest je een emmer vullen, die bij een paal omhoog takelen en dan kon je onder die emmer een douchekop openzetten. Zo primitief moet je denken. Maar ik kan het iedereen aanraden. De Migration Gravel Race is uniek en onvergelijkbaar, heel tof!”
Dit artikel verscheen eerder in de seizoensgids van RIDE Magazine, dat vol staat met veel meer mooie wielerverhalen. Bestel nu dit exemplaar online.
[i]edit wf: pas je toon aan[/i]
Maar specifiek voor het wielrennen heeft het kolonialisme er wel voor gezorgd dat het in Eritrea momenteel de grootste sport is. Italiaanse kolonialen brachten de koers naar daar, en Eritrea heeft er zelf al bijzonder mooie dingen mee gedaan. Girmay is een nationale held geworden. Ik kijk alvast uit naar een generatie Afrikaanse toppers. Het doet me plezier om Pogacar, Narvaez, Bernal en nu Girmay te zien schitteren. Vroeger moesten we het met Belgen, Nederlanders, Fransen, Spanjaarden, Italianen en een eenzame Amerikaan doen.