Voor het vierde jaar op rij blikt WielerFlits terug op de carrières van coureurs die tijdens of na afloop van dit seizoen hun koersfiets aan de spreekwoordelijke wilgen gehangen hebben. In aflevering vijf aandacht voor de renner die jarenlang de keizer was van de sprint en die ooit in één grote ronde negen etappes wist te winnen: Alessandro Petacchi.

Weinig renners zullen deze eeuw zo vaak de krantenkoppen hebben gesierd als Petacchi. Bijna tweehonderd keer mocht hij tijdens zijn twintig jaar durende loopbaan het zegegebaar maken en niet zelden was dat in een wedstrijd van het hoogste niveau. Zo prijken er op zijn erelijst in totaal 48 ritzeges in grote rondes (zes in de Tour, 22 in de Giro en twintig in de Vuelta). Dat hadden er nog meer kunnen zijn, ware het niet dat een dopingaffaire in 2007 hem vijf in de Giro behaalde ritzeges kostte.

Het mag geen verrassing heten dat Eddy Merckx (64) de eeuwige ranglijst van ritzeges in grote rondes aanvoert, maar verder moet Petacchi alleen Mario Cipollini (57) voor zich dulden. Hij nam begin deze eeuw in zekere zin het stokje over van zijn flamboyante landgenoot, al lagen de twee qua karakter mijlenver uiteen. Petacchi stond te boek als de gentleman-sprinter en ook buiten de koers waren sterallures of pittige uitspraken hem vreemd.

Een van zijn negen ritzeges in de Giro van 2004- Foto: Sirotti

Wel moest Petacchi aan het begin van zijn carrière op sportief vlak de degens kruisen met Cipollini. Het begon met de missie om zijn zeven jaar oudere landgenoot een keer de baas te zijn, vertelde hij in 2008 aan het Algemeen Dagblad. “Eerst was het zorgen dat ik aan zijn achterwiel geraakte, toen dat lukte werd het een gevecht die plaats in te nemen. Daarna moest ik hem verslaan. Het duurde drie jaar voor me dat lukte.’’

Zijn eerste stappen in het wielrennen zette Petacchi op 13-jarige leeftijd, als hij heeft gemerkt dat zwemmen en atletiek hem toch wat minder liggen. Zijn eerste contract tekende hij in 1996 bij Scrigno-Blue Storm, maar dan is het nog twee jaar wachten op de eerste overwinning. Die komt er in 1998 in de Ronde van Langkawi. Het jaar daarna, de ploeg is inmiddels omgedoopt in Navigare-Gaerne, bleef de zegeteller echter staan op nul. Wel sloot de toekomstige topsprinter de Giro af op de zeventigste plaats, een eindklassering in een grote ronde die hij nooit meer zou overtreffen.

De definitieve doorbraak kwam toen Petacchi in 2000 de overstap maakte naar Fassa Bartolo. Het grote publiek merkte hem voor het eerst op met twee ritzeges in de Ronde van Spanje van datzelfde jaar, beide keren vlak voor Giovanni Lombardi. Pas twee jaar later is het opnieuw raak in een grote ronde. In Burgos geeft hij Erik Zabel het nakijken in de twaalfde etappe van de Vuelta.

Vanaf dan breekt er een frustrerende periode aan voor al zijn concurrenten. Petacchi spitste zich vooral toe op de grote rondes en bleek daarin zo goed als onverslaanbaar in de massasprints. De cijfers die in hij in 2003 kon overleggen zijn indrukwekkend: zes ritzeges in de Giro, vier in de Tour en vijf in de Vuelta. AleJet is dan na Miguel Poblet (1956) en Pierino Baffi (1958) pas de derde renner die in één kalenderjaar ritten weet te winnen in alle drie de grote rondes.

Petacchi wint de groene trui in de Tour van 2010- Foto: Sirotti

De recordjacht ging onverminderd door met een nieuw hazerenstukje in de Giro van 2004, waar hij na maar liefst negen van de twintig ritten de champagne mocht ontkurken, iets wat geen enkele renner na de tweede wereldoorlog hem had voorgedaan. “Ik win hier bijna de helft van de ritten”, stamelde de hoofdpersoon nadat hij in Milaan de paarse puntentrui had aangetrokken. “Ik denk niet dat ik dat nog ooit zal meemaken.”

Na opnieuw een succesvolle Vuelta blijven de criticasters toch op één ding hameren: de grote klassieke zege ontbrak namelijk nog op de erelijst van Petacchi. Die kwam er in 2005 toen hij met Milaan-San Remo de grootste overwinning uit zijn carrière boekte. Ook de manier waarop was indrukwekkend. Danilo Hondo en Thor Hushovd reden achter Petacchi naar een podiumplaats, maar stonden amper op de finishfoto.

Met het winnen van de Primavera viel een last van zijn schouders, maar het maakte Petacchi niet minder hongerig. In 2005 kwamen er weer vier ritzeges in de Giro en vijf in de Vuelta bij. De teller stond aan het eind van het seizoen op 25 overwinningen, een aantal waar geen enkele renner deze eeuw aan heeft kunnen tippen.

Een val in de Giro van 2006, waarbij Petacchi zijn knieschijf brak, hield hem voor het eerst voor lange tijd aan de kant. Pas twaalf maanden later liet hij met vijf ritzeges in de Italiaanse rittenkoers zien weer helemaal de oude te zijn, al zou hij aan die overwinningen uiteindelijk weinig plezier beleven. Zoals veel van zijn land- en generatiegenoten ontkwam ook Petacchi niet aan dopingperikelen. In juni 2007 werd bekend dat AleJet tijdens de Giro betrapt was op het gebruik van salbutamol.

Even leek de kwestie met een sisser af te lopen. Na het verweer dat het middel was gebruikt wegens astma, volgde er vrijspraak van de Italiaanse wielerbond. Petacchi reageerde opgelucht, won in het najaar Parijs-Tours, maar werd onaangenaam verrast toen het internationaal sporttribunaal CAS hem alsnog een schorsing van een jaar oplegde. Bovendien gingen zijn in de Giro van 2007 behaalde ritzeges spontaan in rook op en werd zijn contract bij Milram (waarvoor hij sinds 2006 reed) ontbonden.

Het was LPR Brakes dat Petacchi in 2008 de kans gaf om de draad weer op te pakken. Namens de Ierse ProContinentale ploeg won de Speer van La Spezia in 2009 twee ritten in de Giro en hield hij Kenny van Hummel van de overwinning in de Scheldeprijs. De overstap in 2010 van LPR naar het veel grotere Lampre was het logische gevolg.

In dienst van zijn nieuwe ploeg boekte Petacchi op 36-jarige leeftijd een van zijn grootste successen. In de Tour de France, waar hij sinds 2004 door verschillende oorzaken niet meer aan de start was verschenen, won de veteraan niet alleen twee ritten maar ook de groene trui. Voor het eerst in zijn carrière mocht hij zich op de Champs-Elysées door de toegestroomde menigte laten toejuichen.

Tijdens die Tour kwam ook het dopingspook nogmaals om de hoek kijken. Na het door de mand vallen van zijn oude luitenant Lorenzo Bernucci werd ook bij Petacchi een huiszoeking verricht, onder meer op verdenking van het gebruik van kunstbloed. Betrokkenheid bij die zaak wordt echter nooit aangetoond.

Zijn laatste ritzege in een grote ronde: de Giro van 2011. Foto: Sirotti

Inmiddels bleek Petacchi overvleugeld te zijn door een jongere generatie. In de Giro van 2011 was de snelste man van weleer in Parma nog één keertje Mark Cavendish de baas, maar het zou zijn laatste ritzege in een grote ronde zijn. Wel hoopte Petacchi dat jaar nog te kunnen vlammen op het WK in Kopenhagen, waar het parcours op zijn lijf geschreven was. De Italiaanse wielerbond hield echter vast aan het principe dat er geen oud-dopingzondaars geselecteerd mochten worden. Aan het plan van Petacchi om tijdelijk van nationaliteit te veranderen, bleken teveel haken en ogen te zitten.

In april 2013 zette Petacchi plots een punt achter zijn rijke carrière, maar amper twee maanden later kwam hij al op die beslissing terug en tekende hij een contract voor veertien maanden bij Omega Pharma-Quick Step. Hij reed daar vooral in dienst van Cavendish, maar wist nog één keer zelf te winnen. De GP Cerami wordt in het voorjaar van 2014 zijn laatste profzege.

Op 6 januari van dit jaar, drie dagen na zijn 41e verjaardag, maakte Petacchi zijn overstap naar Southeast bekend. De ProContinentale Italiaanse formatie bood hem de gelegenheid om voor de allerlaatste keer de Giro te rijden. De topsprinter van weleer droomde van een ritzege, maar kwam niet verder dan een vijfde plaats en trekt zijn conclusies. “Als je geen goede prestaties meer kan garanderen, moet je niet meer starten”, zo kondigde hij een maand later zijn afscheid aan. Deze keer wel definitief.

In het shirt van Southeast, de ploeg waar Petacchi zijn loopbaan afsluit- Foto: Sirotti

Alessandro Petacchi
Naam: Alessandro Petacchi
Geboortedatum: 3 januari 1974
Geboorteplaats: La Spezia
Nationaliteit: Italiaans
Website: http://sprint-spirit.wifeo.com
Twitter: @AlePetacchi

Ploegen:
1996:  Scrigno-Blue Storm
1997: Scrigno-Gaerne
1998: Scrigno-Gaerne
1999:  Navigare-Gaerne
2000: Fassa Bortolo
2001: Fassa Bortolo
2002: Fassa Bortolo
2003: Fassa Bortolo
2004: Fassa Bortolo
2005: Fassa Bortolo
2006: Team Milram
2007:  Team Milram
2008: Team Milram (tot 16/05)
2008: LPR Brakes (vanaf 07/09)
2009: LPR Brakes
2010: Lampre-Farnese Vini
2011: Lampre-ISD
2012: Lampre-ISD
2013: Lampre (tot 23/04)
2013: Omega Pharma-Quick-Step (vanaf 01/08)
2014: Omega Pharma-Quick-Step
2015: Southeast (tot 13/06)

Aantal profzeges: 121

Belangrijkste overwinningen:
Ronde van Spanje 2000, etappe 8 en 12
Ronde van Spanje 2002, etappe 12
Parijs-Nice 2002, etappe 1 en 5
Ronde van Italië 2003, etappes 1, 5, 6, 13, 16 en 17
Ronde van Frankrijk 2003, etappe 1, 3, 5 en 6
Ronde van Spanje 2003, etappe 3, 5, 12, 14 en 21
Parijs-Nice 2003, etappe 1
Ronde van Italië 2004, etappe 1, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 15, 20
Puntenklassement in Ronde van Italië 2004
Ronde van Spanje 2004, etappe 2, 4, 7 en 13
Tirreno-Adriatico 2004, etappe 1, 2 en 7
Ronde van Italië 2005, etappe 9, 12, 15 en 20
Ronde van Spanje 2005, etappe 3, 4, 8, 12 en 21
Puntenklassement in Ronde van Spanje 2005
Milaan-San Remo 2005
Tirreno-Adriatico 2005, etappe 1, 6 en 7
Ronde van Romandië 2005, etappe 1 en 2
Tirreno-Adriatico 2006, etappe 7
Ronde van Spanje 2007, etappe 11 en 12
Parijs-Tours 2007
Ronde van Italië 2009, etappe 2 en 3
Tirreno-Adriatico 2009, etappe 2
Scheldeprijs 2009
Ronde van Frankrijk 2010, etappe 1 en 4
Puntenklassement in Ronde van Frankrijk 2010
Ronde van Spanje 2010, etappe 7
Ronde van Zwitserland 2010, etappe 4
Ronde van Italië 2011, etappe 2

Grote rondes: 31
Ronde van Italië (1998-2000, 2002-2006, 2009-2011, 2014 en 2015)
Ronde van Frankrijk (2001, 2003, 2004, 2010-2012 en 2014)
Ronde van Spanje (1996, 1997, 2000, 2002-2007, 2010 en 2011)